Tuesday 15 August 2023

हृदयस्थ दरवळ ..





त्या पावसाळी रात्री 'ती' आली होती,
'त्याला' भेटायला गडद झालेल्या अंधारात.
बागेजवळच्या वर्दळीच्या कोनाड्यात.
तिने टेक्स्ट मेसेज केलेला -
'काहीही अडचण न सांगता नक्की ये... '


जगभराचे ओझे बाजूला सारून
तो वेळेवर येऊन थांबलेला.
घामेजलेल्या चेहऱ्याने.
लांबूनच ती येताना दिसली.
हायसे वाटले तरीही
घशाला कोरड पडली होतीच.
घाईघाईने रस्ता ओलांडून ती समोर आली.

Monday 3 July 2023

बाप होणं सोपं आहे! पण..

 वडिलांच्या अनेक गोष्टींचा राग यायचा.

आता 'त्या'च गोष्टी मी अगदी तितक्याच सहजतेने करतो!
मग त्या काळातल्या संतापाची आठवण झाली की
अपराधी भावना दाटून येते.
आईच्या मायेचे गोडवे आयुष्यभर गायलेत
मात्र वडिलांच्या मायेचे काय झाले याचे उत्तर आता अलगद गवसते आहे.

जन्मभर आईची माया तिच्या कुशीत शिरून अनुभवलेली
पण बाप मात्र घाबरूनच अनुभवलेला.
धाक, दरारा, दडपण यात बाप विरत गेलेला आणि
मी ही त्याच प्रतिमेत गुरफटत गेलेलो.
खरं तर आता कळतं की
वडिलांची माया देखील आईसारखीच स्नेहार्द्र होती,
त्यातही कोमलता होती
पण पाकळ्यात अडकलेला भुंगा जसा कोषात गुरफटून जातो
तसं वडिलांचं झालेलं असतं.

मखमल

आज्जा सांगायचा, "कधी बी गावाकडं आलं की आधी मला भेटायचं.."

आता तो नाहीये, त्याला जाऊन दशके लोटलीत, तरीही तो भेटतच असतो!
गावाकडच्या रस्त्यांनी असलेल्या घनदाट झाडांच्या सावलीत
पांदीतल्या शांत शीतल आमराईत, गावंदरीच्या जुनेर घालमेलीत!

आज्जा भेटतो वेशीवरल्या मंदिराच्या गाभाऱ्यात, शिवंवरल्या पिंपळांच्या पारंब्यात
शेताच्या वाटंवरल्या डोहात अन् गव्हाच्या कोवळ्या लोंब्यांत

घरी गेलं की आज्जा दिसतो ढेलजंत, पडवीत तर कधी दिसतो अंगणात,
सारवण केलेल्या भिंतींना टेकून बसलेला तर कधी पोत्यांची चवड रचणारा

तुळशी वृंदावनात तेवणाऱ्या पणतीच्या मंद ज्योतीत त्याचा चेहरा तरळतो
कंदिलाची काच पुसताना, आरशात डोकावताना, विहिरीत उतरतानाही तो दिसतो

जुंधळ्याला लगडलेल्या चांदण्यांत तो चमकतो, गोठ्यातल्या गायीच्या डोळ्यांत पाझरतो
बांधावरल्या बोरीबाभळींच्या काट्यात वसतो, दावणीतल्या मूक वेदनांमध्ये झुरतो

आज्जा नांगराच्या फाळातून मातीत शिरतो, कंच पिकांतून उगवून येतो
हिरव्या पिवळ्या कोंबांच्या देठांत राहतो, कळ्यांची फुले होताना उमलून येतो

आज्जा नाही असा परीघ नाही,
आज्जा काळजात असतो आणि नातीला लावलेल्या काजळातही असतो
रातीला बाजंवर झोपी गेलं की बिलोरी चांदण्यांतुन खाली उतरतो,
अलगद गाल कुरवाळतो,
त्याच्या हातावरची मखमल गालावर ठेवून पहाटेस निघून जातो!

आज्जा पिढ्या न पिढ्या जिवंत असतो!
फक्त नावं बदलत जातात, माणूस तोच असतो!

- समीर गायकवाड

Wednesday 31 May 2023

मौनातला संवाद

अंधार बऱ्यापैकी गडद झाल्यावरसोसायटीच्या बाहेर मेन रस्त्यावरची वर्दळ कमी होते
एरव्ही कंजेस्टेड वाटणारा रस्ताही भलामोठा वाटू लागतो.
जिथे स्ट्रीटलाईटचा उजेड क्षीण झालेला असतो
त्या भागात रस्त्यालगतच्या फुटपाथवर 'ते' दोघं नकळत येऊन बसतात.
दोघेही असतात धुमसत अंतर्बाह्य !

वन नाहीतर टूबीएचकेच्या खुराड्यात रोजच उडत असतात खटके
कधी तिचे तर कधी त्याचे,
कधी कामावरून तर कधी पैशाच्या कडकीवरून
तर कधी घरातल्याच कुणाशी तरी वाद झाल्यावरून नाहीतर रोजच्याच टोमण्यांवरुन!
दोघे परस्परांना वैतागलेले असतात,
नातं अक्षरशः नको नकोसे झालेलं असतं.
ते हमरातुमरीवर येतात
मात्र आपला आवाज कुणालाही ऐकू जाणार नाही याची दक्षता घेत असतात.
खूप वादावादी होते.

Tuesday 28 March 2023

ओळखीच्या गल्लीतले हरवलेले घर..

sameerbapu


         ओळखीच्या गल्लीतले हरवलेले घर

काही गल्ल्या ओळखीच्या असतात, तिथली काही घरे मेंदूत घर करून असतात.
त्यातही एखादं घर खास असतं.
तिथून कधी येताना जाताना उगाच शोध घेत असते नजर,
आपलं तिथं कुणी आता राहत नाही हे ठाऊक असूनही!
आपण रेंगाळतो,
नजरेत साठवतो तिथले दरवाजे, खिडक्या नि अंगण,
सुकून गेलेल्या वेली अन् हिरमुसलेली झाडं!
तरीही आपल्याला वाटतं की उघडा राहील दरवाजा कधी तरी
अन् खुली असेल खिडकी
फुलून येतील वेली नि झाडेही होतील हिरवीकोवळी!

पण असं घडत नाही.
दिवस वेगाने ढळत जातात..
ते घर काही केल्या पहिल्यासारखं भरभरुन नांदत नाही
पण मन मात्र भरुन येतं, पुन्हा पुन्हा!
डोळ्यांच्या ओलेत्या कडांत त्या घरातली माणसं तरळत राहतात,
आयुष्यभर!
______________________________________________

'त्या' गल्लीतून येणारा वारा माझे घर शोधित येतो
अंगणातल्या निशिगंधाची दोन फुले खिडकीत टाकून जातो
त्या फुलांना 'त्या' माणसांचा दरवळ असतो!

कधी गेलोच 'त्या' घरी
तर न विसरता तिथल्या आरशात डोकावतो
प्रतिबिंबात माझ्यासोबत 'ती' माणसंही दिसतात
आरसा ओळखीचे हास्य करतो नि माझे डोळे पाणवतात!
_________________________________________________

'त्या' घराच्या अंगणातल्या झाडांत रोज रात्री चंद्रमा वितळतो
घर पुन्हा आबाद व्हावे म्हणून आर्जवं करतो
हसणारी बहरणारी माणसं परतून यावीत म्हणून
चांदण्याही मुक्कामी राहतात, सकाळी त्यांची प्राजक्तफुले होतात!
_________________________________________________

सासरी गेलेल्या स्त्रीला तिच्या माहेरच्या घरासारखं
दिसणारं घर कुठे जरी दिसलं तरी
अख्खं माहेर तिच्या डोळ्यात टचकन गोळा होतं!
काळाच्या एका टप्प्यावर तिने मागे सोडलेले घर
वर्तमान नि भविष्यातही तिची सोबत करत राहते,
ती पुन्हा पुन्हा त्याची अनुभूती घेत असते!
____________________________________________

'तिला' निरोप दिला तेंव्हा ठाऊक नव्हतं
की, तिच्यासोबत घराचे घरपण देखील जाणार आहे!
काही माणसं घरातून गेली की
त्या घरांचे चैतन्य हरवते. उरतात भिंती, छप्पर आणि
आपल्या आठवणींचे उदास पारवे!
_______________________________________________

'त्या' घराची भिस्त आता पाहुण्यांवर असते
कुणी आलंच हिरवंकोवळं बहारदार
तर घरपणही परतलेलं असतं!
तेव्हढाच शिडकावा पुरेसा असतो
जिंदगानीशी मुकाबला करायला!

आपल्याला ठाऊक असतं की,
कधीकाळी 'त्या' घराने आणि 'तिने'ही आपली प्रतिक्षा केली होती
जेंव्हा हे कळते तेंव्हा आयुष्यभर आपण शोधत फिरतो
खरे तर आपल्या पाठीला तिचेच डोळे असतात
मागे वळून पाहताना आपण उगीच रडत नसतो!
______________________________________________

आताशा 'त्या' गल्लीत टुमदार घरे असतात
घरांना नावेही असतात.
कर्त्या माणसांची पदेही नेमप्लेटवर लिहिलेली असतात
झाडे असतात, पक्षांचे पिंजरे असतात
'कुत्र्यापासून सावध राहा'चे फलकही असतात
गेटसमोर अलिशान गाड्या असतात
सारं काही असतं!
पण तिथं जिवाभावाची माणसं कुणीच नसतात!
_____________________________________

'त्या' गल्लीतल्या घरांचे पाडकाम सुरू झाल्याची
बातमी जरी कळली तरी मन हळवे होते
इतके काय गुंतलेले असते की
काळजातही लागलीच एक खोदकाम सुरू होते!

Sunday 5 February 2023

मीरामार बीचवरचा देखणा म्हातारा


मीरामारच्या बीचवर एक देखणा म्हातारा भेटलेला.
सांजरंगात त्याच्या डोईवरची चांदी तांबूस भासत होती.
सरळ नाक, पाणीदार डोळे, कमानी भुवया, कपाळावर आठ्यांच्या रेषा
गालावर सुरकुत्यांची नक्षी नि शुभ्र दाढी.
अगदी रोमन वाटत होता तो!

म्हातारा ओळखीचा असण्याचा सवालच नव्हता
त्याची नजर समुद्रावर एकटक खिळून होती.
त्याच्यात एक विलक्षण आकर्षण होतं, चुंबकासारखं खेचण्याचं!
खूप वेळ झाला तरी तो तिथेच बसून होता.

Sunday 22 January 2023

चाफ्याच्या पाकळ्यांची नक्षी



तिचा पती अकाली तिला सोडून गेला त्याला आता बरीच वर्षे लोटलीत
तिची मुले आता मोठी झालीत,
किंबहुना तिने अपार संघर्ष करून ती मोठी केलीत.
मुले स्थिर झालीत, त्यांचे लग्नही झालेय.
दरम्यानच्या काळात ती स्वतःला विसरून जगली, 
तिच्या श्वासावर तिचेच नाव नव्हते.

आताशा तिला रात्री झोप येत नाही.
पतीचे भास होतात.
तिच्या मुलांनी कितीही बजावून सांगितले तरी 
बेडरूमची खिडकी ती उघडी ठेवून झोपते.
अखेरीस मोठ्या कश्मकशनंतर रात्री बऱ्याच उशिरा तिला झोप लागते.
मग तिथं बरंच काही घडत राहतं...

कैक वर्षांपूर्वी तिच्या पतीने अंगणात लावलेल्या चाफ्याचा गंध
तिच्या खोलीत एव्हाना दाखल झालेला असतो,
तो तिच्या भोवती रुंजी घालत राहतो.
काही वेळानंतर खिडकीतून आत आलेला उदास धुरकट चंद्र शांत बसून राहतो,
तिच्या खोलीतल्या मंद लाइट्समध्ये विरघळून जातो.
मग चोर पावलांनी तिथं चांदणं येतं
तिच्या श्रमलेल्या भाळावरून हात फिरवत राहतं.

रोज सकाळी ती आरशात पाहते तेव्हा
तिच्या कपाळावर चाफ्याच्या पाकळ्यांची नक्षी उमटलेली असते..


- समीर गायकवाड 

Friday 18 November 2022

तुला मरून सहा महिने उलटून गेलेत!....

खरं तर, तुला मरून सहा महिने उलटून गेलेत!
लोकांनी, माध्यमांनी मात्र तुझ्या मृत्यूचा बाजार हिरिरीने मांडलाय
तुझ्या नावाखाली हरेकास आपली पोळी भाजून घ्यायचीय
आपले विचार पुढे रेटायचेत,
असलेले, नसलेले 'इझम' खोल खोल रुजवायचेत
पहार ठोकावी तसे सर्वजण तुझ्या अवशेषांना अगदी खोल मेंदूच्या भुयारात ठोकत आहेत.

तू पुन्हा पुन्हा मिनिटाला हरेक वृत्तवाहिनीवर मरते आहेस
लोकांच्या सोशल मीडियामधल्या पोस्टमध्ये तुझ्या चिंधड्या उडताहेत
काहींनी तर तुझ्या मरणावरही मिम्स बनवलीत
तुझा मृत्यू हा आमच्या विचारधारा पसरवायचा इव्हेन्ट झालाय.

पोरी, तुला खूप दुःख होत असेल ना गं!
'त्याने' तुझे तुकडे केले तेंव्हाही तू इतकी व्यथित झाली नव्हतीस ना!
तुझा बाजार आणखी काही दिवस चालेल,
पुन्हा सारं विसरून सारे नव्या हाडाच्या प्रतिक्षेत राहतील
नवं हाडूक मिळताच तुला अगदी अलगदपणे स्मृतींच्या विजनवासात सोडतील.

तिथे असेल काळाकभिन्न अंधार आणि जीव गुदमरवून टाकणारा एकांत!
मात्र भिऊ नकोस बाळा, तू मोठी धीराची पोर आहेस!
कैक जण तुला नावं ठेवत असतील तरी त्याची पर्वा करू नकोस.

तुला पुन्हा लेकीचा जन्म घ्यावा वाटला तर माझ्या पोटी जन्म घे
तसेही तुझ्यासारख्या शोषितांचे आत्मे माझ्या मस्तकात, हृदयात तेवते आहेत
तेंव्हा पोरी माझ्या पोटी जन्माला ये आणि राहिलेलं आयुष्य मनसोक्त जगून घे!

- समीर गायकवाड

16/11/2022

@shraddha walker murder

Wednesday 16 November 2022

गावाकडे अजुनी, साधेच एक घर आहे माझे..



गावाकडे अजुनी, साधेच एक घर आहे माझे
तिथेही आता रात्र झाली असेलमात्र अद्यापही तिथला अंधार फितूर झाला नसेल
ओसरीवरच्या गप्पा जारी असतील
पारावरची लगबग मंदावली असेल

खेळत असतील फुफाट्यात पोरं गल्लीबोळातली
माळवदावरती बसुनी असतील आठवणींचे उदास पक्षी
देवळाच्या पायऱ्यांपाशी असतील काही जख्ख वृद्धा
तर काही वाहत असतील सरपणाची, माळव्याची ओझी

स्वयंपाकघरातल्या कालवणांचा गंध पसरला असेल वाऱ्यावर
निजली असेल गोठ्यातली गाय वासराला चाटून झाल्यावर
बारीक आवाजात सुरु असतील गप्पा बायकांच्या
विषय तोच असला तरी जिवंतपणा असेल बोलण्यात त्यांच्या

जीर्ण दगडी वाडे काही झुकले असतील
निष्पर्ण नसूनही झाडे काही वाकली असतील

संथ चालत असतील थकलेली शिसवी माणसं काठी धरून
वाटेने येणाऱ्यास अडवून हालहवाल विचारत असतील, हात फिरवत खांद्यावरून

पानाची चंची उघडली जात असेल
देठ खुडून चुना लावताना जुन्याच गप्पांना रंग चढत असेल
बोलता बोलता विषय निघत असेल
पोटापाण्यासाठी गाव सोडून गेलेल्या पिढीचा कासरा कोण ओढत असेल?

आठवणींनी कासावीस झालेले म्हातारे कुणीएक डोळे पुसत असतील नजर चुकवून
इथे उचक्या लागल्या बरोबर उमगते
याद कोणाची निघते अन् मनातल्या गोठ्यातली गाय रडते हंबरून
गाय रडते हंबरून.

गावाकडे अजुनी, साधेच एक घर आहे माझे
तिथलाच अंधार पहाटेस माझ्या उशाशी येऊन बसतो मायेची साय पांघरून...

- समीर गायकवाड

#sameerbapu #sameer_gaikwad

Thursday 3 November 2022

सांगा आम्हाला भारतमाता म्हणाल की नाही?



आमच्या माथी टिकली आहे, कुंकूही आहे
भरीस आम्हाला नवराही आहे
त्यानेच आम्हाला बाजारात उभं केलंय ही गोष्ट अलाहिदा!
आम्ही कष्टाने कमावतो आणि ताठ मानेने जगतो!
आता तर तुमच्या अटीशर्तीतही आम्ही बसतो,
सांगा आम्हाला भारतमाता म्हणाल की नाही?

आमचा देह कोरलाय सर्व धर्मांच्या स्पर्शसुक्तांनी
गोंदवून घेतलेत आम्ही आमचे स्तनही वेदनांनी!
भारतमातेच्या नि आमच्या संवेदना सारख्याच आहेत
तिरस्कारग्रस्तांनो तुम्हाला त्या कळायच्याच नाहीत!

- समीर गायकवाड

०४/११/२०२२ 
  

Sunday 16 October 2022

दरवळ अखेरपर्यंतची

अनेक वर्षांनी तिला भेटल्यानंतरही तो तिच्याजवळ गेला नाही
दुरून पाहत राहिला
नजर चुकवून न्याहाळत!
ती ही रेंगाळली बराच वेळ उगाच.
तोही उस्मरला तिच्या डोळ्यातले भाव निरखून
तोच तर वस्तीस होता तिच्या शुष्क निस्तेज डोळ्यांच्या कोपऱ्यात!
अंधार गर्द होताच लोक एकेक करून निघाले
तीही गेली पतीसमवेत
गर्दी पुरी पांगली,
बराचसा निर्मनुष्य झाला इलाखा
मग चोरपावलांनी तो बसला तिथे जाऊन,
जिथे ती बसून होती कैक वेळ
तिथल्या दरवळाने तो अनिवार आनंदला.
तिने तेच अत्तर लावलेलं होतं जे त्याला पसंत होतं
ती हवा फुफ्फुसात भरून तो आता घराकडे निघालाय
त्याच्या एकाकी घरात तो एकट्याने कधी मेला जरी
तरी तिथे आता तोच गंध दरवळेल.. . .. .. . . .. . . . . . . .
 
- समीर गायकवाड

हृदयस्थ दरवळ ..

त्या पावसाळी रात्री 'ती' आली होती, 'त्याला' भेटायला गडद झालेल्या अंधारात. बागेजवळच्या वर्दळीच्या कोनाड्यात. तिने टेक्स्ट मेस...