पूर

पाऊस 'काळ्या माती'तही पडलाय आणि 'लाल माती'वरही त्यानं उच्छाद मांडलाय पुराचं पाणी मंदिरातही शिरलंय आणि मास्जिदीतही शिरलंय गावाबाहेरच्या उपेक्षित वस्त्याही पाण्यात बुडाल्यात आणि गावातल्या चिरेबंदी वाड्यांच्या ढेलजाही जलमय झाल्यात. मंदिराच्या कळसाभवती आणि मास्जिदीच्या मीनारांभवती घुमणारे पक्षी कधीच उडून गेलेत. गणेशपेठ, भीमनगर आणि मोमीनगल्लीही पाण्यात बुडून गेलीय. पावसाने भेदाभेद केलेला नाही.... हाहाकारातून वाचण्यासाठी वडाच्या फांद्यांना शेजारच्या पिंपळाचा आधार आहे. एकाच झाडावर असणाऱ्या उध्वस्त घरट्यातले भिन्नवर्गीय पक्षी ओलेत्या पंखांनी शेजारी बसून आहेत. पाऊस उघडला की पुन्हा एकमेकाशेजारी ते आपलं घरटं नव्याने बांधणार आहेत. एव्हढेच नव्हे तर जमिनीच्या हिश्शावरून वाद असलेल्या एकाच बांधावरल्या बोरींनी बाभळींना मदतीचा शब्द दिलाय ! आपण तर प्रगत जीव आहोत चला सर्वांना मदतीचा हात देऊया... - समीर गायकवाड.

कळीदार ...

वेळ मिळताच मी बागेत चक्कर टाकून येत असतो.
अलीकडेच एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली,
आपण दोघं ज्या बाकावर बसायचो, नेमक्या त्याच बाकावर
आता एक तरतरीत जोडपं बसलेलं असतं
ते दुसऱ्या कुठल्याच बाकावर बसत नाहीत.
न राहवून त्यांना आज छेडलंच..
त्यावर ती छानसं लाजली, गालावर तिच्या तेंव्हा मस्त खळी पडली
किंचित अवघडलेला तो गोरामोरा होत उत्तरला,
'या एकाच बाकावर अद्भुत गंध दरवळतो, जो पुन्हा पुन्हा खेचून आणतो !'
मी गालातल्या गालात हसलो.
त्या दोघांचे हात अलगद हातात घेतले
काही क्षणांसाठी हळुवार धरून ठेवले...
तिथून निघताना माझ्याकडे पाहत
बागेतली सगळी झाडं झुडपं पानातल्या पानात नाजूकसं हसत होती आणि
प्रत्येक फुलात आपल्या तरल आठवणी उमलत होत्या...

अजूनही मोगरा तुझ्या कळीदार देहात तसाच घुमतो का गं?

- समीर गायकवाड

ओढ..

कालच तुझ्या शहरात जोरदार पाऊस पडलाय.
मेघांना विचारलंस का, की ते कुठून आले होते ?
पावसात चिंब भिजतानाची 

तुझी तस्वीर घेऊन मेघ सकाळीच परतलेत
आज रात्रीला पुन्हा 

तुझ्याच शहरात बरसायचंय म्हणत होते ते.
तुझी ओढ लागली की हे असं होत असतं !
मेघांची घालमेल मी नक्कीच समजू शकतो. 

होय ना गं ?

- समीर गायकवाड.         

फुलपाखरु

वाळूतले ठसे तुझे, केंव्हाच मिटून गेले
पण देहाचा गंध अजुनी दरवळतो किनाऱ्यावर
त्या गंधवेडापायी तर, समुद्रास भरती येत नसेल ना ?

तुला भेटलो त्या वळणावरचे चिरे भग्न झाले
पण स्पर्श तुझा अजुनी झिळमिळतो पत्थरांवर
त्या स्पर्शप्रेमापायी तर, पाऊस कोसळत नसेल ना ?

तू जाताच तुझ्या घरातले चैतन्य निघून गेले
पण आठवणींचा मोगरा अजुनी फुलतो वेलीवर
त्या स्मृतीगंधापायी तर, वाऱ्याला गहिवरत नसेल ना ?

अनिमिष चराचर दिक्कालासह गोठून गेले
पण फुलपाखरं भिरभिरतात अजुनी सुकलेल्या फुलांवर
त्या विरहखुणापायी पंखावर त्यांच्या, नक्षी उमटत नसेल ना ?

- समीर गायकवाड.

https://kavitasameeer.blogspot.com/2019/06/blog-post_13.html

हवीहवीशी भेट...

पहाटेस दूर नदी किनाऱ्यावरून वाहत येणारा
तिचा गंध मला ओढून नेतो.
पाण्याने तासलेले दगड
वाटेतल्या दऱ्यांमधले कातळलेले पत्थर
किनाऱ्यावरची हिरवी शेते
रंगीबेरंगी फुलं पार करून
त्याच्यासोबत तळाशी खेचून नेतो.

तिथे ‘ती’ रोजच माझी प्रतिक्षा करत असते
मला पाहून तिच्या चेहऱ्यावर
प्रसन्नतेची कारंजी फुलतात!
तिच्या देहाला लगटून मी खोलवर फिरत राहतो.
तिच्या बालपणीची खेळणी,
तिच्या संग्राह्य वस्तू ती आनंदाने दाखवत राहते
किशोरवयात दुरावलेल्या
आई वडिलांच्या तसबिरी दाखवताना ती हळवी होते.
कळत्या वयाआधी वाट्यास आलेल्या
पहाडकष्टांची कथा ऐकवते
नियतीने घेतलेले दंशविखार दाखवते.
तिच्या तारुण्यातली पंख विस्कटलेली फुलपाखरं
पाहताना जीव उस्मरून जातो
फुटलेल्या स्वप्नांच्या तडे गेलेल्या फ्रेम्स दाखवताना
तिच्या डोळ्यात चमक येते.
तिच्याकडे काही फोटोही आहेत
तिच्या लग्नाचे, नानाविध घटनांचे...

श्वेतधवल फोटोंचा जुना अल्बम दाखवताना
ती हरखून जाते.
लग्नानंतरच्या, संसाराच्या निष्ठुर आठवणी
तिच्या डोळ्यातून नकळत वाहत राहतात
मुलं वाढवताना झालेली उपासमार,
इच्छांचा कोंडमारा त्यातून स्त्रवत जातो.
तिचं सगळं विश्व दाखवताना ती हरखून गेलेली असते
आयुष्य संपून अखेरीस रिते राहिलेले तिचे हात
आता मला दिवसागणिक अधिकच मखमली वाटतो
तिच्या स्नेहार्द्र मुलायम कायेचा स्पर्श
जो माझी जगण्याची लढाई सुखद करतो..

तिच्यासोबतचे हे जादुई क्षण मी रोज जगतो
दूर पाण्याखाली असताना
तिच्या गर्भात असल्याची पुनरानुभुती घेतो..
ती इहलोकातून गेल्यापासून
त्या नदीचं पात्र कोरडं पडलंय
पण तरीदेखील रोज पहाटे येणारा
तिचा हवाहवासा परिमळ
मला खेचून पुन्हा पुन्हा तिथेच नेतो.
तेव्हा मात्र त्याच नदीचं पात्र
पाण्याने काठोकाठ भरलेलं असतं
ते पाणी तिच्या अश्रूंच्या थेंबातून पाझरलेलं असतं

आईशी माझी रोज अशीच भेट होत असते,
जी माझी उमेद बनून राहते...

(ब्रूस स्पिरिंग्टनच्या ‘द रिव्हर’ कवितेवरून सुचलेली रचना)

पत्र

कालच एक पत्र आलेलं, माझं नाव पत्ता छापील ठाशीव अक्षरात असलेलं.
नक्षीदार लखोटयातून दाखल झालेलं.
पत्र 'वाचता'च अनेक क्षण, अनेक माणसं, अनेक आठवणी भवताली गोळा झालेल्या.
स्वच्छ शुभ्र रेघाळया कोऱ्या कागदाचं.
विना मजकुराचं
मागेपुढे कुठेच काहीच न लिहिलेलं पत्र...
तरीही मी ओळखलंच.
तिच्या हाताचा तो परिचित गंध, कागदाला जो लाभलेला !...

- समीर गायकवाड 

सावली

उन्हे फार कडक होती,
सकाळपासून तुझ्या घराची दारे खिडक्या बंद होती
आता सूर्य मावळला असेल तर
जरा शयनकक्षाच्या खिडकीतून बाहेर पहा
तिथल्या पारिजातकाच्या झाडाजवळ
माझी सावली विसरली आहे
तुला पाहून तिच्यात फुलांचा दरवळ तरी येईल !

- समीर गायकवाड 

प्राजक्त

खूप प्रयत्न करूनही ओठातून शब्द फुटले नाहीत
घायाळ मौनाचे अर्थ तिला कधी उमजलेच नाहीत
काळीज पोखरणाऱ्या निशब्दतेचीही एक भाषा असते
जी शब्दांच्या कुबड्यांसाठी कधी मोहताज नसते...

तसं तर ती ही अर्धोन्मिलित ओठांनी पुटपुटली होती काही तरी
पण मातीत रुतलेल्या तिच्या अंगठ्यावरच माझी नजर होती
त्यामुळं तिचं म्हणणं कधी कळलंच नाही...
आता काही दशकानंतर तिला भेटताना
थरथरतात का अजूनही ओठ तिचे, शोधायचं होतं मला
पण पाहताच मला नजर तिने लपवली
अंगठ्यानं ती उकरत होती माती, हे पाहून मात्र हायसं वाटलं !

आता भर उन्हात उभं असताना तिची सावली आवाज देत शोधते मला
भूतकाळाच्या उंबरठ्यातून तिच्या हाका ऐकू येत नाहीत
दाराबाहेरचा पारिजातक मात्र शोषून घेतो तिच्या सात्विक हाका
सकाळ होताच तिच्या हाकांचा प्रतिध्वनी ऐकवण्यास झेपावतात फुलं अंगावर
लोक म्हणतात, अंगणात प्राजक्त फुलांचा सडा किती बहारदार पडलाय !

- समीर गायकवाड 

दिवाली

इस दिवाली कुछ दिये उनके घर में जलाते है, जिनके इफ्लाज दिलोजिस्म ताउम्र जलते है

कुछ रोशनी उनके हिस्से की उन्हेही बाँटते है, जिनके आँगन में अंधेरोंकी बस्ती होती है ....

इस दिवाली कुछ दिये उनके घर में जलाते है, जिनके आंखोंमें उजालोंके सपने रेंगते है....

कुछ रंगीली खुशियां उनके झोली में भर देते है, जिनके चेहरे पर मुद्दत से उदासी छायी है.....

बहर

अलीकडे रोज सकाळी न चुकता मी रेडीओ लावतो.
खरं तर मी ऐकत काहीच नसतो
आठवणींच्या तरंगात जगत असतो.
हातून निसटलेला गतकाळाचा पारा वेचण्याचा तो एक अधुरा प्रयत्न असतो.
भूतकाळात वारंवार डोकावं नये असं म्हणतात
पण मी डोकावतो, जगतो
साथसोबत सोडून गेलेल्या माणसांचं सान्निध्य अनुभवतो
माझ्याच चुकांचा आलेख नव्याने मांडतो
येणाऱ्या काळाचं गणित शिकतो....
आजकाल मी वर्तमानाला न साजेसं जगतोय
कारण मर्जीप्रमाणे वागतोय...
कुणी कालबाह्यतेचा ठपका ठेवला तरी हरकत नाही, दुःख नाही.
जगाला आवडेल असं आयुष्य आता मी जगत नाही.
अंगणात दफन झालेले कधी काळचे माझेच उसासे आता आनंदी भासतात मला..
पारिजातक आता अधून मधूनच फुलतो पण मी रोजच बहरलेला असतो...

- समीर गायकवाड 

माती

काळ्या मातीत रुजलेल्या खोल मुळांसारखीच आई असते.
सारखी ती दबून राहते, तरीही मातीला खोल खोल भिडत राहते.
हजार फुटवे उगवतात तिच्या देहावर आणि ती झाड जगवत राहते.
अंधारल्या जगातली मुळं अनभिज्ञ असतात मातीवरच्या जगाला...
तर ऊन, वारा, पाऊस झेलणारा झाडाचा बुंधा हा बापासारखा असतो. 
मातीतल्या मुळांना घट्ट धरून असतो.
जणू मुळांच्या अस्तित्वात तो एकजीव होऊन गेलेला असतो.
अंगाखांद्यावरती फांद्यांचे ओझे समर्थपणे पेलत राहतो.
कधी कधी कुऱ्हाडीचे घावही सोसतो,
अर्ध्यातून कापला जातो तरीही हिरवा कोंब मस्तकावर नव्याने उगवत राहतो...
झाडावरची पानं, फुलं मात्र खुशीनं डवरत असतात,
वारयावरती डुलत असतात, सूर्यप्रकाशात हसत असतात.
काही फुलं गळून पडतात तर काहींची फळं होतात ;
फळांच्या बिया फिरून पुन्हा मातीमध्ये रुजतात...

आणि नव्याने सुरु होतो तटतटलेल्या मुळांचा आणि टणक होत चाललेल्या कोवळ्या झाडाचा प्रवास...

- समीर.

वियोग २

गंध तिचा बांधावरच्या मातीतला अलवार खुणावतो,
केकताडात वाढलेला चाफा तेंव्हा पाकळ्यातून हसतो !  

गहिवर तिच्या आठवणींचा वातीत समईच्या पाझरतो
देव्हाऱ्यातला देवही तेंव्हा निर्माल्यात डोळे लपवतो !    

चाहूल तिच्या येण्याची घेऊन वारा घरभर हुंदडतो
जीर्ण झालेल्या खिडक्यात तेंव्हा बर्फ नजरेचा होतो !

कढ तिच्या वेदनास्मृतीचे पिऊनि अस्तास सूर्य जातो,
स्वप्नातल्या गावात पाऊस वियोगाश्रूंचा कोसळतो.....    

दरवळ ...

खिडकीतून गरम हवा आली तेंव्हाच ओळखले मी
पडद्याआड तुझेच ऊर धपापले असणार !
उंबरठयावरची रांगोळी सांगून गेली मजला,
येण्याची माझ्या, प्रतिक्षा अनंत झाली असणार !
मी असाच आलो अवचित वारा जसा पदराशी खेळाया
तू होती भिनवित आठवणी ऐन्यात हळदीच्या राया
येताच घरात मी, शहारल्या माळावरच्या मुग्ध आमराया !
चल पसरू दे दरवळ, वारा गंधवेडा आसुसला असणार !

- समीर गायकवाड.

एक ऋतू काय बदलला!

ऊन थोडंसं निष्प्रभ काय झाले, रंग फुलांचे फिके झाले  

येता राज्य उदास मेघांचे, घर सावलीने ही सोडले!

सोने धुंद बहाव्याने उधळले, पक्षी तरीही न परतले

होताच दोनेक पाऊस, झाडांनी करार हिरवाईशी केले

 

'यंदा उन्ह जरा जास्त होतं, हे आता नित्याचेच झाले’

असं म्हणत गवताच्या पात्यांनी, वसे तलवारीचे घेतले

रस्त्यातून थोडं पाणी वाहताच, भाव कागदी नावांना आले,

कलत्या सांजेला झुरतात आता, उन्हाच्या कवडशांचे प्याले

   

रंगला नच जरी पाऊस पुरता, तरी शब्दांनी साज ल्याले

रात्रीस घनगर्द आमराईत, आभाळ तारकांनी लगडले

तुझ्या कमनीय आरस्पानी देहात, टिपूर चांदणे चमकले

एक ऋतू काय बदलला, रंग माझ्या कवितेने बदलले!!

पहिला पाऊस..

रात्रीच ढगांची जोरदार खडाखडी झाली,
ढगांच्या रांगांनी मग तांबडफुटी अडवली.
एकामागून एक काळ्या ढगांनी अस्मानी डाव रंगवले,
मुसळधार, धुव्वादार, रिपरिप,जोरदार, संततधार असे अनेक डाव झाले.
या वर्षी आभाळातले पैलवान गडी पहिल्यांदाच रंगात आलेत.
आमच्याकडे मस्त कोसळणारा पाऊस घेऊन आलेत.
काळ्या मातीच्या भेटीला तिचे तहानलेले थेंब आलेत,
टपोरया थेंबाचे मेघदूत आज मातीत मनसोक्त न्हालेत....
हा पाऊस पाहुणा आता मुक्कामी रहावा म्हणून आमचे प्राण कंठाशी आलेत....

कोमा

तू गेलीस अन
चंद्रभेसूर अंधार दुःखवेडया डोहाच्या
ओंजळीत हमसून हमसून रडला.
उध्वस्त घरट्यातील दिशाहीन पक्षी
रात्रभारित पश्चिमेच्या आभाळ निळाईत विरले.
घुबडघुमटी देवळाच्या शुष्क दीपमाळा
मेघांच्या धुव्वाधार मिठीत हळुवार निमाल्या.
अजान पुकारताना मस्जिदीचे गोलघुमट
अंतराळाला सवाल करून मोकळे झाले.
फुलांच्या गंधरुसव्या कळ्यांनी
देठाशीच कोंडून घेतले.
भिंतीवरच्या घडयाळातल्या टोकदार लंबकाने
अखेरचे उष्म आचके दिले.
देव्हाऱ्यातल्या समईने हलकेच फुलवातींना
मागे ओढून पोटात पाय दुमडले.
गुलमोहरी वळणवाटेवरच्या जुन्या शिळांना
दाटून गच्च उमाळे आले.
अंगणातले प्रकाशाचे प्रतिबिंब रात्रीत
गुंतताना निशाचराच्या रक्ताक्षात विलीन झाले.
माळावरच्या सावल्यांनी प्राक्तनवृक्षाचे मलिन
खोड कापताना मुळ्यांच्या अंताशी तुझा शोध सुरु केला.....

पण तू परत आली नाहीस...
त्या दिवसापासून उफाणलेल्या वाऱ्याने त्याचे घर वर्ज्य केले,
जाईच्या पाकळ्यांनी भ्रमरांशी अबोला धरला,
समग्र सांजा शिशिरातुर पानगळीत रत झाल्या,
प्रकाशगोलाच्या ओढीने ग्रासलेल्या त्याच्या देहाच्या
वेदीवरती क्षितिजाच्या यमसल्लेखनेच्या वेणा सुरु झाल्या !
अन,
पानातल्या स्वरबंदिस्त वेणूनादाने गदगदलेल्या झाडात हलकेच गोंदवून घेतले.\    
जेंव्हा कधीही अवचित येतो स्वरगंधित पानांचा सळसळणारा आवाज
तो ओळखतो की
आता तुझ्या परतण्याचा भास होणार आहे.
त्याच्या थिजलेल्या प्रतिक्षारत डोळ्याच्या बाहुलीत हलकेच तुझे प्रतिबिंब तरळते,

त्याच्या डोळ्यांची जोरदार हालचाल होते.........  


इस्पितळातल्या आयसीयुत तो पडून आहे दोन दशकापासून
डोळ्यावर टॉर्चचा झोत टाकताच होते त्याच्या बुब्बुळांची हालचाल
डॉक्टर म्हणतात, "स्टील होप्स आहेत, ही रिस्पॉन्डस,
त्याच्या डोळ्यात लाईफसाईन आहे, हि मे रिकव्हर फ्रॉम कोमा !"
खरे तर तेंव्हा त्याच्या डोळ्यात तू तरळून गेलेली असतेस अन
त्याच्या कानात स्वरबंदिस्त पानांचा अल्वार वेणूनाद होऊन गेलेला असतो.

- समीर गायकवाड.

पहिले उडाण ..

पंखी तयांच्या बळ लाभू दे, आकाश कवेत येऊ दे 

गगन भरारी उंच त्यांची, विश्वाला कौतुके पाहू दे
वाऱ्याच्या झुळूकेवर तयांना, गाणी वेगाची गाऊ दे
गिरक्या घेताना आकाशी, उर्मी चेतनेची लाभू दे
गीत नव्या पंखांचे गाताना, चोचीत गोडवा येऊ दे  

घास प्रेमाचा भरताना, तृणात अमृत झिरपू दे
ऊन,वारा, पाऊस,सावली यांचे भान तयांना येऊ दे
मार्ग न चुको तयांचा, पथदर्शी या दिशांना होऊ दे
घरट्याकडे परतताना कृपा त्यांच्यावर राहू दे
पहिले उडाण त्यांचे, तुझ्या नावाचे असू दे !!

- समीर गायकवाड

द्वैत

आंब्याचा मोहोर देहात, केवड्याचा कहर केसात
लाली विडयाची ओठात, लेवून गंधवस्त्रे अंगात
मोगरी बेटांच्या जोशात, तू येतेस धुंद स्वप्नात !

इश्काच्या गर्द वनात, घेतेस नाग विळख्यात
नशेचे जहर डोळ्यात, दव घर्मबिंदूंचे गजऱ्यात
वीज ओलेत्या केसांत, घाव खोल काळजात !

मरवूनी कैफ कायेत, नेतेस देहाच्या चैत्रबनात
येई लालिमा मृदूगालात, झंकारते वीणा कानात
लीन होतेस वेणूनादात, एक आत्मा दोन देहात !

येती रोमांच अंगात, खणके मृदंग चराचरात
बुडताच तुझ्या डोहात, खोल विकाराच्या अंतात
स्वप्न उतरे सत्यात, द्वैत नुरते मिलनात !

- समीर गायकवाड.

सर्गातली माय ..

करडू लोचते कासेला

पिलू मायवेडे बघे वाकुनी

धार लागे आचळाला

व्हट इवलूशे जाती सुकूनी

भूक लागे पिलाला

धुंडाळे माईला चित बावरुनी

पाणी येई डोल्याला

सर्गात माय रडे धाय मोकलुनी

पान्हा फुटे छातीला

कान्हा माझा जाई भूकेजूनी !

- समीर गायकवाड.

अंधार...

लामणदिवे, कंदील, चिमणी, पणती 
सगळं भंगार त्याने काही दिवसांपूर्वीच टाकून दिलंय
भव्य एलईडीने आता त्याचे घर सजलेय
दिवाणखाना तर प्रेक्षणीय झालाय
उंची सोफा अन् मखमली जाजम
तलम पडदे, देखणी रंगसंगती
किंमती साजोसामान सारं कसं आखीव रेखीव!

प्रशस्त किचन आहे, ऐसपैस बेडरूम्स आहेत
हॉस्टेलवर गेलेल्या एकुलत्या मुलाची
चिल्ड्रनरूमही मस्त ठेवलीय.
बाल्कनीत लालपिवळ्या नाजूक फुलांची रोपे आहेत
सज्जे, जिने पेंटींग्जने डवरलेत
गुळगुळीत मार्बल्समध्ये लख्ख प्रतिबिंब दिसतं
अंगणातल्या लॉनमध्ये छोटासा झुला आहे
मोकळाच असतो तो!

कंपाउंड वॉलला हिरव्यापिवळ्या वेली लगटून आहेत.
बंद पडलेली जुनी मोटारसायकल
मागे आऊटहाऊसपाशी धूळ खात पडूनय
आऊटहाऊसमधल्या अडगळीच्या खोलीत
जुन्या ट्रंकेत आईवडिलांच्या तसबिरीही आहेत.
काही महिन्यांपूर्वी त्यांची एकापाठोपाठ एक एक्झिट
याच खोलीतून झालेली!

ते जुनाट लामणदिवे
तो काच तडकलेला कंदील
ती वात नसलेली चिमणी
ती टवके उडालेली पणती
ते सगळं त्यांचंच होतं.
अंतःकरणापासून जपून ठेवलेलं ;
आयुष्यभर ती ज्योती झालेली अन् ते वात होऊन जळलेले
मुलाच्या आयुष्यात भव्य प्रकाशाची उजळण त्यांनी केली होती.
त्यांचं निर्वाण झालं तेव्हा आऊटहाऊस मध्ये घनगर्द अंधार होता, घोर अंधार होता...

या नभाचे हे दान ...

येताच तू, भरल्या ओटीचे तलमस्वप्न भुईला पडले.
राव्यांच्या गीतांनी आमराईस रेशीमविळखे घातले.
झाडे कुसुंबी लज्जित शाममेघांच्या मिठीत विसावली,
मावळत्या नभांस तुझ्या दृष्टीची दिवेलागण झाली.
बांधावरच्या वृक्षांची साल हळदओल्या पालवीत नाहली,
प्राणपाखरांना इंद्रधनुष्यी पुष्पगंधाची रानभूल पडली.
पोटरयात पिकांच्या तुझी चाहुल हलकेच तटतटली,
उफाणल्या शिवाराच्या देहात तालवीणा तुझी झंकारली.

सुरुवात ...

अस्तित्वाच्या हुंकाराचे झेंडे अजूनही पाठमोरे आहेत,
दैन्याचे खंजीर अजूनही छातीत शिरण्या सज्ज आहेत.
स्वातंत्र्याच्या गप्पा आता शिळोप्याच्या झाल्या आहेत,
स्वप्नांच्या भाकडकथा अजून किती काळ ऐकायच्या आहेत ?
आश्वासनाची कल्हई लावलेले चेहरे झेंडे फडकवत राहतात.बुद्धीची झिलई उतरलेले लोक तरीही त्यांना भुलतच राहतात,
स्वातंत्र्योत्तर सात दशकात पाणी,रस्ते,वीजच ते देत आहेत.
सुरक्षा, शिक्षण, समानता अजून उंबरठ्याबाहेरच उभे आहेत,

माळराने

वाऱ्यांच्या तप्त झुळुकांच्या शिरी दगडफुले नाचती
काटेरी सावल्यांत बाभळीच्या, सरडे थिजती

विखुरल्या मातीच्या अंगाशी उन्हे झोंबती
आभाळाच्या लख्ख आरशात, विहंग चमकती

कोरडया ओढयात शिळा असती टक्क पडुनी
बांधावरच्या सावल्यांत, फुलपाखरे गाती गाणी

जराजीर्ण झाड सजविते स्वप्न पानाच्या देठी
रखरखत्या छायेतही ओल असे, गवताच्या ओठी

मातीच्या कुशीत खोल मुळे शोधित भागीरथी
अंकुरती तरी नवे कोंब, झाडांच्या निष्पर्ण माथी

येता उन्हे डोक्यावर घामासंगे एकांत वाही
नसे उनाड पारवा दूरवर, तरी शीळ घुमते सही

माळरान म्हणजे नभांची नक्षी मातीच्या स्तनी
जिथे उजाडती दिशा, हिरवाईचे गालिचे उसवुनी,

हरवूनी उन्हांना जिंकती तृणफुले तग धरुनी 

सुकती जरी माळराने, शांततृप्ती राहे वास करुनी.. 

सुभग

चांदण्या लुकलुकत्या लेवूनि अंधाराच्या नित्य झोपी जाते रात्र
तरंगतात खुणा जन्मदात्यांच्या भिंतीवरल्या आत माजघरात
अंगाई गीत ओसरीवरच्या पिंपळपानांचे रंगते आर्त स्वरात
कातळ अंधाराचे कुरतडते अलगद कातरवेळेची ओढाळ खार
भरकटलेलं हरिण मनीचे जंगलात मौनाच्या घुसमटते आरपार
साली आठवणींच्या सोलत तिष्टतो कोनाड्यात उद्याचा प्रहर
नभात दूर अंधारल्या ओढतो चिलीम दुःखाची वृद्ध एकाकी मेघ
स्फटिक धवल निर्झरात विरघळतात स्वप्नांचे घायाळ घननीळ
झोपी जातात सावल्या झाडांच्या अंगणात, लटकतात अन पारंब्यात
येताच किरणे पहाटेची कष्टतात झाडे किरमिजी दूर दूर गगनात
पाखरांचे जथ्थे मग उठतात अन झेपावतात उंच उंच आभाळात
होताच सकाळ निजतो मी मेघांच्या अभ्र्यात, जन्मजन्माच्या झुल्यात
पक्षी सुवर्णवर्खी आठवणींचे फडकवत पंख सांगावा सुभगाचा सांगतात...

- समीर गायकवाड

कवीने कसे सगळे मस्त लिहावे

कवीने कसे सगळे मस्त मस्त लिहावे, लोकांना आवडेल असेच खरडावे.

निर्जीव चंद्र ताऱ्यांवर, समुद्राच्या खाऱ्या पाण्यावर मधुर गीते लिहावीत.

दोन दिसाच्या क्षणभंगुर प्रेमावर जगड्व्याळ शब्दांची कवने लिहावीत.

काँक्रिटच्या जंगलात राहून कुसुंबी झाडांच्या हिरवाईची शब्दफुले वेचावीत.

गुलछबू तुंदिलतनू व्हावे, बुभुक्षित चेहरे दुर्लक्षून गोडगुलाबी चित्र रेखावे.

कोणाच्याही बेगडी सौंदर्यावर आसक्त होत फुकाची लेखणी झिजवावी.

सृष्टीशी तादात्म्य पावू नये ; निष्प्राण यमक, अलंकार, वृत्तांवर प्रेम करावे.

भावहीन आशयाच्या शब्दांचे इमले रचून त्यात इमानाचे कलेवर चिणावे. 

विश्वासघातक्यांवर स्तुतीसुमने उधळत खोट्या थोरवीचे पोवाडे लिहावेत.

गंधभ्रांतीच्या शोधातील गुलाबाच्या पाकळ्यावर प्रतिभा खर्चत राहावे.

मनातले पंगु सत्य सांगू नये, लाचारीच्या परिघावरती गोल गोल फिरावे.

दैन्य -विषमता, अन्याय-उपेक्षा शोषण याकडे सराईत डोळेझाक करावी.

चिमणी पाखरे जगवली नाहीत तरी जाळीदार घरटयावर मजबूत लिहावे.

कोरडया नात्यांत जगून अथांग माणूसकीच्या सुमार कविता कराव्यात.

भणंग विद्रोहाचे जहर प्राशू नये, भ्याड समाजाविरुद्ध गरळ ओकू नये.

टीका करणे टाळावे, प्रस्थापितांची थुंकी झेलत बधिर रचना कराव्यात.

प्रसंगी बाजारू मंगलाष्टके लिहावीत भाटगिरी करावी कुत्र्याचे जिणे जगावे.

शब्द विकावेत, आशयाचा लिलाव करावा, खुंटलेली प्रतिभा गहाण टाकावी.

डोळ्याला झापडं लावून जगावे, जगाला कोलावे, आपल्याच कोषात जगावे.

आहेव पुरुषीपणाची कड घ्यावी, इभ्रतीचे बांडगूळ माथ्यावर वाढवावे.

गोठलेल्या रोमरोमात अंगार फुलवू नये, पोलादी लेखणीचा पारा करावा. 

दोनतोंडी गांडूळ व्हावे, पायातली वहाण व्हावे पण सत्यासूड होऊ नये.

डोळ्यादेखत माणसे मरू दयावीत, मेलेल्यांवर आदर्श सूक्ते रचावीत.

कणाहीन विचार ठेवावेत, लाळघोटेपणा करत व्यवस्थेकडे दुर्लक्ष करावे.

सत्याची बाजू घेऊ नये, बोथट आत्म्याशी बेगुमान बदफैली करत जगावे.

कविता न ऐकताच दाद देणाऱ्या श्रोत्यांसाठी खोटे स्मितहास्य करावे.

पुरस्कारासाठी मुजरे करावेत, उष्ट्या संमेलनासाठी झोळ्या पसरव्यात.

सरकारकडे याचना करावी, सत्ताधिशांचे सोनेरी जोडे उराशी कवटाळावेत.  

घरासाठी अनुदाने मागावीत, खड्डयातल्या रस्त्यांना नाव देऊन घ्यावे.

कवीने कसे सगळे मस्त मस्त लिहावे, लोकांना आवडेल असेच खरडावे.

 

या इथे सपरात माझ्या ...

या इथे सपरात माझ्या, जरा विसावा घ्या

लख्ख पितळी तांब्यातले पाणी गार प्या

सोबतीला खडा गुळाचा ओठी विरघळवा.

पिंपळपान अंगणातले टेकवेल माथा तुमच्या खांदयावरी आस्थेने 

गहिवरल्या गाई हंबरतील मायेने, पाठ तुम्ही धरेला तरी टेकवा

गोऱ्हे तिचे चाटतील हात तुमचे, मायेने त्याला स्पर्श तरी करा!

या इथे सपरात माझ्या, सूर्य खेळे झिम्मा

कवडशात त्याच्या आभाळ पिऊन घ्या

संगतीला बेभान वारे काळजात भिनवा. 

पारिजातक पडवीतला करेल अभिषेक फुलांचा तुमच्या मस्तकावरी

पक्षी फांद्याफांद्यावरचे गातील प्रेमगीत, कानोसा तरी घ्या

बुलबुल टिटव्या साळुंख्या सारेच येतील, जरा चुचकारून बघा!

या इथे सपरात माझ्या, झोपती चांदण्या

उजेडात त्यांच्या स्वतःला निरखून घ्या

संगे चंद्रकोर डोळ्याच्या पाऱ्यात उतरवा.

ईश्वर ढगांच्या मखमली दुलईतला गायील अंगाई थापटून पाठीवरी

गोधडी माह्या मायची देईल ऊब जन्माची, जरा पांघरूण तरी घ्या

चंद्रतारेच काय सारं आभाळ यील संगतीला, जरा डोळे मिटून पहा!

या इथे सपरात माझ्या, नांदतो ज्ञानराजा

शब्दात त्याच्या अर्थ जगाचे समजून घ्या

शोध घेण्यास तयाचा दीप अंतरीचा जागवा.

भिंतीतून येईल हाक अनामिक जणू मायबाप प्रेमाने साद घालती

कणाकणात इथल्या मिळेल स्नेह, नच वाटता आला साठवून तरी घ्या

अर्थ जगण्याचा वा भेटेल देवही, एकदा अंतर्मनात जरा डोकावून तरी बघा!

या इथे सपरात माझ्या, मन लावून एकदा विसावा तरी घ्या!!

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

वतन की हवा

सूखी रोटीयां सिसकती है जहाँ कोने में, 
न जाने कौन सोता है नंगे पाँव खुली सडक पे
आंसू सूखते है जहाँ अंधियारी गलियोंमें, 
खामोशी से तडपती इन्सानियत चौराहे पे
जाती पुछती नही माटी जहाँ इन्सानसे, 
झुलसते बदन को लगाती है सहमें सीने से
कतरोंकी खूनके किंमत नही होती लोगोंसे, 
न जाने ये कौनसी हवा आ रही है वतनसे !

- समीर गायकवाड.

नियत

हसतमुखाने फाळ म्हणाला मातीला, 
जप आता हिरव्या कोवळ्या अंकुरांना !
माती म्हणाली पावसाला, 
निघ सख्या आता जीव नको टांगू मेघातल्या सूरांना. 
पाऊस म्हणाला वाऱ्याला, 
नको बोलावूस मला आता अवकाळी फिरून भेटायला
वारं म्हणालं पावसाला, 
मी निमित्त असतो नीट मापात राहायला सांग माणसांला !
गदगदलेला फाळ म्हणाला, 
चूक माणसांची तर यांची सजा का मुक्या जित्राबांला ?
गोठ्यातल्या गायी वदल्या, 
माणूस नियतीने राहिला तरच बरकत येईल साऱ्यांला !

- समीर गायकवाड. 

देहाचे सरपण...

जळण गोळा करताना

मायच्या देहाचेच झाले सरपण.

डोई चढलेला भार मोळीचा वाहताना

तिच्या पायाला यायचा बाभळीचा बहर.

मायची पाऊले चालली तरच चूल चालायची 

पोरांच्या रित्या पोटापायी जंगलवाटेची हुल लागायची

माय रातंदीस कामाला जुपून राही, जणू घाण्याचा बैल 

घरादाराच्या सावलीसाठी, काठी झाली मायच्या देहाची. 

माय उपाशी भुकेलीच निजे, चिंधूडके धडूते नेसून गावभर फिरायची

किस्नाच्या यादीत नाव तिचेच कसे नव्हते हा सवाल आजही काळीज पोखरतो

माय तोंडावरून हात फिरवायची तेंव्हा उरी गायचे सहस्र रावे.

रात होताच तिच्या डोळा यायचे पाणी नि स्वप्ना यायचा जंगलातला देव अनवाणी 

एके दिवशी,

प्रारब्धाने जंगलातले झाड खुडून मायच्या डोईत रोवले

मायच्या जिंदगानीचे झाली हजार शकले !

आता घरात चूल नाही आणि भुकेचे ही वांदे नाहीत

आणि हो, माय गेल्यापासून जंगल गेलंय जळूनी

बोडखी निष्पर्ण झाडे उरलीत, त्यांच्या स्वप्नात येत असेल का माझी माय ?            

- समीर गायकवाड.

डोंबारी ...

डोंबारी बालपणीचे खूळखुळे उम्रभर पायी बांधून
भविष्याला उलटे टांगून
भकाकणाऱ्या दर्पाच्या घासलेटी टेंभ्यानं आपल्या आयुष्याचे
धगधगते रिंगण करतो तेंव्हा
विजळलेल्या आंब्यासारखं तोंड
करून पब्लिक त्याला बघून टाळ्या पिटतं….

गाव माझे ..

 

त्या तिथे दूर वळणावरती शांत सुंदर गाव वसते माझे

अंधाररात्री चांदणे जिथे फुटक्या छपरावरी निजते 

उजळूनी दाही दिशा उंबरठ्यावरी माथा रवी टेकवितो,

आकाशातला देव अंगणातल्या पानाफुलांत उतरतो,

उनाड अवखळ वारा तटतटल्या कंच पिकातुनी डोलतो

समईच्या ज्योतींचा मंदशीतल प्रकाश नितळ झिरपतो

माय पित्यांच्या अंतरी विश्वेश्वर तृप्ततो जिथे, ते गाव माझे!

जिवाचं सरपण..

दूर आडरानी एक वस्तीचा ठाव,

तिथं काळजात बाभळीचा डाव

उगवे सूर्य, संगट पोटाचा सवाल

हाता फुटत पारंब्या लाखलाल

काटेरी जू माणसाच्या मानेवर,

जित्तेपणीचं जणू मुकं कलेवर

खपाटी पोट बरगड्या बाहेर  

डोळ्याची विहीर माथा सैरभैर

वारा खुनशी फिरे शेतशिवारातून,

काळ्या मातीस आधण आंतून

किडं करपल्या पानी चिटकून,

पाल फिरे कोरडया जात्यातून

खोपटा टांगलं नशीब छिललेलं,

जणू सुंद वटवाघळ झाडा लटकलं 

उन्हं तळपती संसार माथी मारून,

भूक शमते सरपण जिवाचं जाळून..  

रुमालात बांधून आणलेलं घर

झिजलेला उंबरठा ओलांडून जाताना
अंगणातल्या तुळशीची पानं,
कृष्णाच्या बासरीवरची नाजूक पारिजातकाची चुरगळलेली फुलं,
पायाशी गुदगुल्या करणारी
ओलसर चिमुटभर काळीभोर माती
रुमालात घेऊनच घराबाहेर पडतो;
पण अख्खं जग सोबत घेतल्याचं
विलक्षण सुख मनात हिंदोळे घेत राहतं.

निघताना आई थरथरता मऊ हात डोक्यावरून फिरवते
तिच्या थकलेल्या डोळ्यात अश्रूंचा पारा चमकतो
सुकलेले ओठ काहीतरी पुटपुटतात, आशीर्वाद देतात
पाठीवरून फिरणारा तिचा हातच सारं काही सांगतो
'काळजी घे' म्हणत, तीच डोळ्याला पदर लावते
घरातून निघताना पावले जड होतात अन् डोळे खारट!

विवेक

आभाळाच्या निळाईखाली रांगतो डोंगर,
वाऱ्याच्या कुशीत झिम्मा खेळती पाखरं.

नदीच्या पाण्यात विरतो हवेतला गंध,
मातीच्या पोटात फुटे कंच हिरवा कोंब.

पिंपळाच्या बुंध्यावरती मुंगळ्यांची रांग,
पानाआडून किरणे मारी हवेत सुरंग.

गोठ्याच्या छपरात चालती किड्यांचे डाव,
बैलांच्या डोळ्यात दिसे काळजाचा ठाव.

नाही पिकलं धान्य तरी खुश हे गणगोत,
बीज सुकले तरी उरी असे आशेची ज्योत.

मातीच्या काळजात भेगाळले आभाळ,
धरित्रीच्या लेका तुझा तूच झालास रे काळ .

सांजेला पणती दिगंताच्या पायात,
विवेकाचा गर्भ उमलू दे उगवतीच्या उदरात !

- समीर गायकवाड

शाळा

शाळेतल्या वाटेने जाताना पाने फुले वाकुल्या दाखवत हसत.
लालपिवळी फुलपाखरं वर्गापर्यंत येऊन हिरमुसून परत जात. 
पोपडे उडालेल्या भिंतीवरचे रंगीबेरंगी तक्ते फेर धरून नाचत.
वढ्यावरची लाडी गाय आणि तिची वढाळ वासरं डोळ्यापुढे येत. 
शिकवताना मास्तर खडू फेकून मारत, मध्येच मोठ्ठे डोळे वटारत.
देवळातला इटोबा हटकून येई रांगत, त्येचं ध्यान दिसे मास्तरात. 
गाभूळलेल्या चिंचा, पाड लागलेल्या कैरया दप्तरातून डोकावत.
तडे गेलेल्या धुरकट फळ्यावं मास्तर पांढरी अक्षरं मस्त गिरवत.
अक्षरं काई कळत नसत, सारं चित वस्तीतल्या गोजिरया घरात.
खिडकीतून वारा उनाड येई आत संगट गवतकाडयांची वरात.
चिपाडातली चिलटं केसात, उसातल्या दसकटाची लगोर रुते उरात.
उललेल्या अंगावरची धुळीची पुटं, चिल्हारीतली फोलफाटं गणवेशात. 
गुऱ्हाळाची कायली, ढेलजेतली पितळ पायली ऱ्हाऊनि दिसं पानात.
मोत्याची कणसं, वाफ्यातलं माळवं दरवळे वर्गातल्या पोरा पोरात.
शाळंतली पोरं पुस्तकं घेऊन त्यातली पानं ना पानं तोंडपाठ करत.
माझ्या जुनेर पुस्तकातल्या पानातसुदिक भिरभिरे शिवार शेत.
म्हसरं, पाखरं, हिरीतलं पारवं, बारवं, उन्हाचं शिरवं पसरे काळजात.
शाळंतल्या दिसात शेत येई डोक्यात आता रोज शाळा येते सपनात !

- समीर गायकवाड.

द्रोहबाण

अजूनही कपटी द्रोणाचार्य फिरत असतात जागोजागी

ओठांवरती तेच फसवं स्मित अन काळजात विखार घेऊनि

खान्द्यावरती हात ठेवतात,

संस्कृतीचा नटवा शब्दच्छल करतात.

गरळ मेंदूतलं ओंजळीत रितं करतात.

भेदाभेद करत विद्रोहाचाच लक्ष्यभेद करतात.

वेश बदलूनी, मुखवटा लावूनी फिरतात.

पोटात शूळ अभद्र, हातात तुळ विषम

घेउनी ते न्याय हवा तसा करतात फिरतात...

एक काळ नक्की येईल

जेंव्हा भिल्लपुत्र नव्या युगाचा

प्रत्यंचेवर चढवून द्रोहबाण

घेईन वेध नवद्रोणांच्या मुखाचा...

 

- समीर गायकवाड.